Skutki unieważnienia umowy kredytu , pożyczki nieważność czynności prawnej :

Skutki unieważnienia umowy kredytu , pożyczki  nieważność czynności prawnej :

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują możliwość  unieważnienia czynności prawnych, może to dotyczyć każdej umowy a w szczególności  umowy kredytu, umowy pożyczki . Przesłanek do unieważnienia umowy jest w kodeksie cywilnym kilka, jedną z nich jest art. 82 k.c. który stanowi  iż:

 „nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji
i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Powyższy przepis ma zastosowanie w szczególności do osób chorych psychicznie ale też do osób nieporadnych, niepotrafiących rozsądnie ocenić skutków podjętej czynności prawnej.

O tym czy umowa jest nieważna rozstrzygać będzie sąd (w oparciu o opinię biegłego sądowego). Na nieważność umowy można powołać się jako osoba pozwana w odpowiedzi na pozew (pozew o zapłatę) lub w osobnym procesie o ustalenie nieważności umowy.

Inną przesłankę nieważności przewiduje art.  58. kc  §  1.  Czynność prawna sprzeczna
z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§  2.  Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

§  3.  Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje
w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W przypadku umów kredytowych  istnieje możliwość unieważnienia całości umowy lub kredytów frankowych, denominowanych w walucie franka szwajcarskiego CHF poszczególnych przepisów umowy w przypadku stwierdzenia niedozwolonych klauzul umownych.

Przy stwierdzeniu przesłanki nieważności bezwzględnej czynności prawnej umowa uważana będzie za niezawartą od samego początku (skutek ex tunc).

Powyższe skutkować będzie koniecznością rozliczenia się przez klienta z otrzymanego kapitału pożyczki, natomiast bank, instytucja finansująca zwrócić będzie musiała pobrane odsetki, prowizje i inne koszty około kredytowe (świadczenie nienależne). Dlatego też warto przed sprawą sądową przyjrzeć się strukturze pobranego kredytu, historii spłaty, albowiem wskutek unieważnienia umowy przez sąd może wyniknąć konieczność wzajemnego rozliczenia stron.

Czy w sprawie sądowej o zapłatę niespłaconej kwoty pożyczki, w przypadku skutecznego podniesienia zarzutu nieważności umowy (np. korzystna, niezakwestionowana opinia biegłego) sąd może zasądzić od pozwanego kwotę do zapłaty ? Okazuje się że w niektórych wyrokach Sąd poprzez zastosowanie przepisów o świadczeniu nienależnym, rozlicza wzajemne wierzytelności stron (teoria salda).

W przypadku wystąpienia  na korzyść banku różnicy, sąd zasądza odpowiednią kwotę od konsumenta (pozwanego) i vice versa.

W powyższym przypadku powstaje natomiast wątpliwość czy w przypadku unieważnienia umowy kredytu i wystąpienia dwóch wierzytelności (kapitał vs koszty) Sąd może dokonać potrącenia(teoria salda), czy nie jest to wyrokowanie ponad żądanie? Generalnie instytucja potrącenia przysługuje wierzycielowi, wymagana jest przy tym wymagalność wierzytelności, złożenie oświadczenia o potrąceniu.

Powyższą wątpliwość rozstrzygnął Sąd Najwyższy, który wskazuje, że jedynym prawidłowym sposobem rozliczenia stron umowy kredytowej wobec nieważności jest stosowanie teorii dwóch kondykcji (dwa niezależne roszczenia kredytobiorców i kredytodawcy wobec nieważności umowy), a nie teorii salda (automatyczne potrącenie przez sąd orzekający dwóch wierzytelności istniejących od momentu przekazania środków pieniężnych między stronami wobec nieważności umowy kredytu). Stanowisko co do wyłącznej prawidłowości stosowania teorii dwóch kondykcji potwierdził również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20, oraz w uchwale siedmiu sędziów z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21 (której nadano moc zasady prawnej).